Senna [dvd, 9/10]

Senna, Wielka Brytania, 2010, 104 minuty. Reżyseria: Asif Kapadia. Scenariusz: Manish Pandey. Obsada: Ayrton Senna, Alain Prost, Frank Williams, Ron Dennis, Viviane Senna. Zdjęcia: Jake Polonsky. Muzyka: Antonio Pinto. Dystrybucja na dvd w Polsce: TiM Film Studio, 21 lipca 2011

Przewrotność losu bywa okrutna. Ayrton Senna, legendarny kierowca Formuły 1, długo walczył o bezpieczeństwo na torach, otwarcie występując przeciwko nieodpowiedzialnym decyzjom Międzynarodowej Federacji Samochodowej, która przymykając oko na technologiczny rozwój wypełnionych elektroniką bolidów, bagatelizowała rolę samych kierowców. Odpowiednie regulacje wprowadzono jednak dopiero po tragicznej śmierci Senny podczas wyścigu na torze w San Marino. Od tego zdarzenia minęło już przeszło 17 lat, Formuła 1 gruntownie się zmieniła, ale pamięć o wybitnym Brazylijczyku nie przeminęła. Pamiętają go i kochają miliony. Nostalgiczny, przygaszony dokument Asifa Kapadii usiłuje przybliżyć fenomen Senny, ale też – co ważniejsze – zrozumieć go jako człowieka. 

Film Kapadii nie jest typową sylwetką sportowca, jakich sporo znajdziemy na wszelkiej maści kanałach tematycznych. Brytyjski filmowiec, znany u nas przede wszystkim z wyświetlanego w kinach „Wojownika”, skupia się na tym co nieoczywiste. Jego dokument składa się wyłącznie ze zdjęć archiwalnych, uzupełnianych od czasu do czasu narracją ze wspomnieniami przyjaciół i najbliższych współpracowników Senny. To bardzo specyficzna kronika – utkana z przekazów sportowych, fragmentów wyścigów, prywatnych archiwaliów i trudno dostępnych wypowiedzi samego sportowca.

Zbiór materiałów jest imponujący – Kapadia i jego montażyści mieli dostęp do pięciu tysięcy (często nigdy niepublikowanych) materiałów, na które składają się m.in. ujęcia z bolidu Senny, fragmenty spotkań kierowców organizowanych przed każdym wyścigiem czy ujęcia z kamer w boksach. To właśnie te nagrania – podglądackie, incydentalne i dalekie telewizyjnej powierzchowności – budują właściwy, niespodziewanie intymny portret Brazylijczyka. Konkluzja jest zdumiewająca – oto złote dziecko Formuły 1, oddany pasjonat wyścigów i przystojny wrażliwiec, moralista w niemoralnym świecie zdominowanym przez pieniądze i politykę. Oto człowiek, którego skupione spojrzenie skrywa trudną do zdefiniowania melancholię, a wypowiedzi błądzą wokół świadomości własnych ograniczeń, istnienia jakiejś siły wyższej, definiującej jego przeznaczenie.

Magnetyczna, złożona osobowość Senny to już z definicji wymarzony materiał na tętniącą emocjami opowieść. Do filmowej biografii Brazylijczyka na przestrzeni lat przymierzali się m.in. Michael Mann i Oliver Stone, ale to właśnie Kapadia znalazł dla niego właściwy środek wyrazu. Swoim emocjonującym, a jednocześnie unikającym taniej eksploatacji dokumentem składa hołd nie tylko wielkiemu sportowcowi, ale też nieco zapomnianej już idei czystego współzawodnictwa, której ten podporządkował całą swoją karierę. Znamienne, że w jednej z ostatnich scen filmu Senna zapytany o kierowcę, z którym najbardziej lubi się ścigać, nie wymienia – jak można by się spodziewać – swojego odwiecznego rywala Alaina Prosta, a nikomu nieznanego młodziaka, z którym przed laty jeździł na gokartach. „Jemu zawsze chodziło o sport, rywalizację. Polityka w naszym świecie nie istniała” – powiedział.

O wydaniu dvd

Obraz panoramiczny, dźwięk pięciokanałowy. Wydanie posiada dwa dodatki. Pierwszym z nich jest arcyciekawy komentarz reżysera i jego współpracowników, którzy rozkładają proces realizacji filmu na czynniki pierwsze, drugim zaś Najwspanialsze zwycięstwo w dziejach (4:44), krótki materiał promocyjny o fundacji im. Ayrtona Senny.