Dziennikarze filmowi 2011

Na początku ubiegłego roku, motywowany niewystarczającą rolą dziennikarstwa filmowego w ogólnopolskich mediach*, sporządziłem prywatny ranking 5 nazwisk, które (w moim odczuciu) w całym 2010 odznaczyły się w naszej branży czymś naprawdę istotnym. Reakcje czytelników – tak publiczne, jak i zupełnie prywatne – były wtedy różne. Gratulowano zwycięzcom i chwalono sam pomysł, ale padły też pytania o celowość i… rzetelność takiego rankingu. Bo skoro znam osobiście część wyróżnionych osób, to może mam w tym jakiś interes? Dlatego na wstępie tegorocznego zestawienia na wszelki wypadek informuję: jedyne, co poniższy ranking ma na celu, to docenienie ważnej i niewdzięcznej pracy znanych mi lub nieznanych (to naprawdę nie ma znaczenia!) dziennikarzy/krytyków/publicystów.

Sporządzanie takiego rankingu to oczywiście spore zuchwalstwo z mojej strony. No bo kim ja jestem, żeby łaskawie „nagradzać” autorów często bardziej utytułowanych i odnoszących większe sukcesy ode mnie? Nikt inny jednak się do tego nie pali. Oprócz posiadającego swoje określone zasady, corocznego konkursu im. Krzysztofa Mętraka (wiek: do 32 lat, laureat danej edycji nie może startować w kolejnych ) i równie restrykcyjnej, specjalnej kategorii pośród wyróżnień przyznawanych przez PISF (kandydaci do nagród mogą być zgłaszani wyłącznie przez branżowe instytucje i jednostki), w Polsce trudno spotkać się z docenieniem pracy dziennikarzy filmowych. Dlatego uważam, że choć bez nagród i przesadnego szumu, zestawienia takie jak to poniższe wciąż są potrzebne.

Poniżej W PRZYPADKOWEJ KOLEJNOŚCI zamieszczam sześć nazwisk, które w minionym roku najbardziej odcisnęły się na moim postrzeganiu kina i publicystki z nim związanej.

 

Michał Oleszczyk – rok 2011 to dla niego niekończące się pasmo sukcesów zawodowych, ale też kolejny, przełomowy moment w karierze: Michał nie tylko obronił pracę doktorską o amerykańskiej krytyk Pauline Kael, ale został też – co, jak podejrzewam, było jego skrytym marzeniem – programerem festiwalowym i korespondentem zagranicznym samego Rogera Eberta. Co tu dużo mówić – to nie lada prestiż i olbrzymia szansa na rzecz w naszej branży rzadko spotykaną – karierę międzynarodową. Właściwy człowiek na właściwym miejscu.

Błażej Hrapkowicz – ostatnimi czasy nieco zniknął mi z pola widzenia, ale ilekroć trafiam gdzieś na jego tekst, czytam od pierwszego do ostatniego zdania. Jego publikacje są zawsze błyskotliwe i kompetentne, a on sam – co nieczęste w dzisiejszej krytyce filmowej – nie boi się zahaczać o kwestie społeczno-polityczne czy otwarcie przeciwstawiać się procesom zachodzącym w polskiej kinematografii. Przykładem jego możliwości niechaj będzie doskonała analiza serialu „Prawo ulicy” (aka „The Wire”), którą Błażej w zasadzie w pojedynkę uratował mocno przeciętną publikację zbiorową pt. „Seriale. Przewodnik Krytyki Politycznej”.

Michał Chaciński – zbyt późno zainteresowałem się rodzimą krytyką filmową, by na bieżąco wyłapywać wszystkie jego ważniejsze teksty z ostatniego dziesięciolecia, ale o ich ponadczasowości najlepiej niechaj świadczy fakt, że wciąż wracają. Kolejne redakcje, zwłaszcza portali internetowych, chętnie przytaczają bądź powołują się na archiwalne publikacje Chacińskiego, w pewnym sensie nie pozwalając im zniknąć z obiegu. Piszę „zniknąć”, bo Michał zajmuje się dziś czymś zupełnie innym. Wybrany nowym dyrektorem artystycznym festiwalu filmowego w Gdyni, w 2011 zorganizował bodajże najlepszą edycję tej imprezy od lat, nie tylko reformując jej strukturę, ale też śmiało zacierając granice między publicznością a twórcami. Kto wie, czy nie jest to największy sukces w jego dotychczasowej karierze.

Kaja Klimek i Ludwika Mastalerz – z jedną z nich co tydzień chodzę do kina, drugiej nie widziałem na oczy; pierwsza co rusz wymyśla dla swoich tekstów nowe konwencje, druga konstruuje je na kształt precyzyjnych szachowych partii. Dzieli je chyba wszystko (no, może poza niechęcią do Keiry Knightley), a jednak w swoim wyzwaniu rzuconym coraz nudniejszej,  zdominowanej przez facetów krytyce filmowej, idą ramię w ramię: ich teksty, stanowiąc często formę intelektualnej zabawy z czytelnikiem, uwodzą lub wodzą za nos. Kaja i Ludwika to dwa zdecydowanie największe odkrycia tego roku – a wydaje się, że najlepsze dopiero przed nimi. I nami!

Tomasz Raczek – nie należę do jego miłośników co najmniej od czasu polecanych przez niego Hitów Polsatu i do dziś nie potrafię przegryźć się przez większość jego słynnych dysput z Zygmuntem Kałużyńskim. A jednak, gdzieś na drugim biegunie tego przyzwyczajenia jest olbrzymie docenienie. Raczek jest dziś bodajże największą gwiazdą polskiej krytyki filmowej (wiem, brzmi jak oksymoron!), stale obecną w masowych mediach i ocieplającą jej niezbyt pozytywny wizerunek. Sam tylko prowadzony przez niego w TVP „Weekendowy Magazyn Filmowy” robi dla naszego fachu (i myślenia o kinie samego w sobie) więcej pożytku, niż my wszyscy razem wzięci.

—

PS. Dodam jeszcze tylko (bo na Facebooku zasiane zostało już ziarno zwątpienia), że zestawienie ze sobą Kai Klimek i Ludwiki Mastalerz nie miało mieć deprecjonującego, ani tym bardziej seksistowskiego (!!!) charakteru. I choć podobne założenia wydają mi się absurdalne, to śpieszę wyjaśnić, że nie umieściłem ich obok siebie, bo są kobietami czy nie zasługują na osobne miejsca. Znalazłem po prostu wspólny mianownik i pozostaje mi mieć nadzieję, że dla żadnej z nich nie jest to problemem. Gdyby np. Tomasz Raczek zrewolucjonizował w zeszłym roku jakiś polski festiwal, to umieściłbym go na tej samej zasadzie w jednym akapicie obok Michała Chacińskiego.

—

* brzmi to poważnie, ale najlepszym tego dowodem niechaj będzie fakt, że w ogłoszonym przez miesięcznik „Press” plebiscycie na Dziennikarza Roku 2010, pośród 130 kandydatów zabrakło choćby jednego związanego bezpośrednio z branżą filmową (nie wiem, jak było w latach poprzednich, ale zakładam, że podobnie)