Stuhra raport większości

„Panie Piotrze! Niechże Pan przestanie pisać. Niech Pan pomoże niepełnosprawnym! Przyda się Pan na coś!” – tak w swoim czerwcowym felietonie w miesięczniku „Zwierciadło” zwraca się aktor Maciej Stuhr do Piotra Czerkawskiego, autora niepochlebnej recenzji filmu „Nietykalni”.

Poszło o takie jej fragmenty, jak „>>Nietykalnych<< trudno nazwać filmem autentycznie poruszającym”, „kłuje w oczy nieudolnie maskowaną ideologicznością”, „film zawodzi także na polu czysto komediowym”, „zamiast rozbawienia budzi raczej zakłopotanie” czy „korzysta z bardzo prostego przepisu na sukces”, podczas gdy sam Stuhr dodatkowo zauważa: „(…) myślałem, że sprawa jest jasna: wybitny film, który wzrusza i śmieszy, no w każdym razie moja sala kinowa pękała w szwach i śmiała się do rozpuku, i wszyscy wyszli zapłakani. (…) Wszyscy się nie znają, pan Piotr się zna.”

Felieton Macieja Stuhra nie odbił się w naszej branży takim echem, jak niedawne konflikty Barbary Białowąs z Michałem Walkiewiczem, czy Tomasza Raczka z twórcami komedii „Kac Wawa”, ba – wątpię, by czytał go sam „poszkodowany”, a szkoda, bo jest to kolejny, bardzo wyraźny objaw  sztucznie kreowanego rozłamu na linii krytyk – filmowiec – widz. Kreowanego właśnie przez ludzi związanych z kinem.

Z tą różnicą, że tym razem pan Maciej nie tyle broni samego dzieła (nieswojego zresztą), co szeroko rozumianego interesu jego potencjalnego odbiorcy. A nuż ktoś zasugerowałby się szkodliwą recenzją Czerkawskiego i do kina nie poszedł.

Dla porządku: nie oglądałem „Nietykalnych”, nie czytałem też w całości recenzji Piotra (którego zresztą znam osobiście, ale nie na tyle, by wpis mój podsumować jako przyjacielską obronę). Nie jest to jednak istotne, bo cała sprawa wykracza poza ocenę czy faktyczną wartość filmu i pośrednio uderza także we mnie i innych dziennikarzy/krytyków filmowych.

Co się bowiem okazuje? Karcąc publicznie Czerkawskiego, Stuhr wybiera obiegowy banał, kodując go jednocześnie swojemu czytelnikowi: oto krytyk się nie zna, jątrzy i wymądrza, a jego opinii nie należy traktować poważnie, bo racji mieć nie może. Nie może, bo przecież – cytując felieton – „sala kinowa pękała w szwach i śmiała się do rozpuku”. Niezachwiana wiara Stuhra w niepodważalną rację tzw. większości jest tu równie zaskakująca, co sąsiadująca z nią opinia, że każdy recenzent przekonany musi być o swojej nieomylności, a ilekroć uda się go przyłapać na „kłamstwie”, wypada też od razu oddelegować do zbierania poziomek.

Nie wierzę, że aktorowi, który zagrał „50 ról filmowych, telewizyjnych i teatralnych” trzeba przypominać, iż zawód krytyka nie polega na wydawaniu jedynych słusznych opinii, a jest po prostu sztuką dialogu i – cytując Wojciecha Kuczoka – „werbalizowaniem tych intuicji, które reżyser filmowy obrazami zasugerował”.

Istotne to zwłaszcza w tym kontekście, że przytoczona przez Stuhra recenzja pochodzi z miesięcznika „Kino”, czyli specjalistycznego periodyku, który – w przeciwieństwie do działów kulturalnych większości magazynów; im powierzchowne ferowanie wyrokami często łatwo zarzucić – pozwala zapoznać się z pogłębioną opinią danego autora na temat danego dzieła. No właśnie: OPINIĄ.

Dlatego, jeśli nawet „Nietykalni” są najlepszym filmem ostatniego dziesięciolecia, a recenzja Piotra Czerkawskiego jego najbardziej radykalną negacją, to wciąż jest to przede wszystkim interpretacja, której autor ma – podobnie jak każdy filmowiec – prawo się mylić. A skoro już Czerkawski skreślił tych parę tysięcy znaków i odpowiednio swoje racje zaargumentował, zamiast np. stwierdzić lakonicznie, że film jest „gównem”, to należy mu się chyba polemika, która takimi argumentami również byłaby poparta.

Stuhr tymczasem nie tylko idzie na łatwiznę, ale też zwyczajnie przeczy samemu sobie. Oto bowiem zarzucając fałszywą nieomylność Czerkawskiemu, sprzedaje mu nieomylność własną, wspartą – o zgrozo! – „pękającą w szwach salą”. Wszyscy się znają, Piotr Czerkawski nie.

Panie Macieju! Niechże Pan przestanie się wygłupiać. Niech Pan zdobędzie się na prawdziwą polemikę. Przyda się Pan na coś!